Wankel motoru

Bilindiği üzere dünyada hemen hemen bütün arabalarda hepimizin bildiği dört zamanlı motor kullanılıyor. Aklınıza gelen A-dan Z’ye bütün markaların ve kullandığımız arabaların motorları bu dört zamanlı motor prensibiyle çalışıyorlar. Eğer Mazda RX-8 sürmediyseniz az önceki cümleme inanabilirsiniz. İşte Wankel motoru burada karşımıza çıkıyor. Mazda RX-8 pistonu olmayan birkaç rotordan oluşan Wankel motorunu kullanıyor.
Motorun mucidi olan Felix Wankel çalışmaları sonucu ilk motorunu 1929’da yapmayı başardı. İleriki yıllarda motorunu geliştiren ve yeteneği fark edilen Wankel, Audi firmasında çalışmaya başladı. Wankel burada motoru daha da geliştirmeyi başarsa da, bu motor o dönemin arabalarının aerodinamik katsayılarının yetersizliği nedeniyle bir arabada kullanılacak kadar güvenli değildi. 1957’de çalışmalarını tamamlayan Wankel bu motoru ilk defa denedi. Sonucunda ise 1957’nin dünya hız rekorunu egale etmiş oldu. 1963 yılında ilk defa bu motor piyasaya sürülecek Audi Spider’e yerleştirildi. 1967’de motoru geliştiren Wankel bu motora çift rotor eklemeyi başardı. 900cm^3 iç hacmi olan motorun 103 kg ağırlığı vardı ve 136 beygirlik bir güç üretebiliyordu. Bu da o dönemin motorlarına göre geçilemeyecek bir hız sağlıyordu.
Daha sonra Wankel motorunun bu performansını gören Japon ve Amerikan firmaları kendi ürettikleri otomobillerde bu motoru kullanmaya başladılar. 1972de, 50 milyon dolarlık bir yatırımla bu motorun gücünü 185 beygire kadar çıkaran Amerikalılar bu motorun gelişmesinde Audi markası kadar büyük bir pay sahibi oldular. Bu yatırımdan sonra Rolls-Royce, Mercedes ve Alfa Romeo da Wankel motorunu kullandılar. 1970lerin sonuna doğru ise bu motorun tüm haklarını Mazda’nın almasıyla diğer markaların Wankel motoru dönemi son buldu.
Mazda, Wankel motorunu, Mazda 110 S Cosmo Sport (1967–1972), Mazda RX-2 (1971–1974),Mazda R100 (1968–1975), Mazda RX-5 (1975–1981), Mazda RX-3 (1972–1977), Mazda 787B (1991), Mazda RX-7 (1978–2002) modellerinde denedi. Şu anda Wankel motorunu sadece Mazda’nın RX-8 modelinde bulabiliriz.
Wankel motoru çok çabuk yıprandığı için çok fazla kullanılmayacak arabalara takılması gerekiyor. Bu yüzden de Mazda diğer modellerinde bu motoru kullanmıyor. Bunun dezavantajı ise dünyada diğer firmaların hepsi dört zamanlı motor kullandıkları için otomobil servislerindeki ustalar Wankel motorları hakkında çok bilgili değiller. Buna 88-92 seneleri arasında Türkiye’de çok fazla satılan ancak ustaların bilgisizliğinden dolayı motora yanlış bakım yapan Mazda RX7 serisini örnek verebiliriz. Bu iki neden de motora çok fazla zarar verdiği nedeniyle Mazda bu motoru daha çok yarışlar ve zevk için kullanılan bir arabaya takma gereği duymuş ki çok mantıklı bir hareket yapmışlar. Diğer otomobil markalarının ise bu motoru kullanmama nedeni çok farklı. Diğer markalar bu motoru kullanmaları halinde Mazda’ya ürettikleri her motor için yüklü miktarda para vermeleri gerekiyor.
Motorun çalışma prensibine gelince Wankel motorunun diğer motorlardan çok daha kolay bir yapısı vardır. Motorun oval bir gövdesi ve bu oval gövde içine yerleştirilmiş 1 veya tasarımına göre 2-3 rotoru bulunmaktadır. Rotor hem içerden hem dışarıdan bir dişli ile motorun eksantrik miline bağlanır. Dört zamanlı motordan bildiğimiz emme, sıkıştırma, yanma ve egzoz zamanları rotorun çevresinde olur. Motor benzini bir koldan alır, rotor sürekli dönerek bu alınan benzini motorun diğer tarafına taşıyarak sıkıştırır ve burada bujiler tarafından ateşlenir. Ardından dönmeye devam eden rotor yakılan benzini motorun diğer tarafında bulunan egzoz kanadına taşıyarak motordan atılması sağlar. Sürekli dönmesi gereken ve her döndüğünde oval gövdeye sürtünen rotor çok kolay yıpranır ve sürekli bakımı gerekir.

Wankel Motorun Avantajları :
• Hafiftir.
• Az yer kaplar.
• Daha sarsıntısız çalışır.
• Daha az hareket eden parça olduğu için daha çok güç üretir.
• Hareket sırasında krank milinin sadece yukarı aşağı hareketi(180 derecelik) yerine eksantrik mili 270 derecelik dönme yaparak daha çok güç üretmekte yardımcı olur.

Böylece otomobil daha yüksek hızlara daha kısa sürede ulaşmış olur.

Wankel Motorun Dezavantajları:
• Rotor sürekli sürtündüğü için çabuk yıpranır. Yani motor ömrü çok kısadır.
• Motorun yüzey/hacim oranı yüksek olduğundan dolayı çok benzin yakar.Ortalama 100km’de 20 litre benzin yakmaktadır. (Mazda RX-8)
• Çevreye daha fazla CO gazı vermektedir.
• Bakım yapacak nitelikli eleman azdır.

Mazda RX-8 ve Wankel Motoru

RX-8de kullanılan Wankel motorun hacmi 1300cm^3, maximum beygiri ise 231güçte. 6 ileri vitese sahip ve 231 beygirli modeli 100km’ye 6.4 saniyede çıkabiliyor. Toplam hızı ise 235km/saat. RX-8i Wankel motoru diğer arabalardan ayıran bir özellik de motorun devrinin diğer otomobiller gibi 7000 veya 8000 devirde kalmaması. Bu motor 10000devire kadar çıkabiliyor.Arabanın arka koltuğu 2 kişilik 3 kişilik değil.Bu da bu arabayı ilginç yapan başka bir unsur. Çünkü gücü arka tekerlere ulaştırmakla görevli şaft belirgin bir şekilde iki koltuk arasından geçiyor. RX-8’in bir başka özelliği ise arka kapıları. Arka kapılar alışık olduğumuz kapılar gibi sağdan çekerek açılmıyor.Tam tersine soldan çekerek açılıyor. Bu da otomobilin dış görüntüsüne ayrı bir şıklık ve sportiflik katıyor.

Murat Nalçakan

Kaynaklar:
http://www.muradu.com/?p=396
http://tr.wikipedia.org/wiki/Wankel_motoru
http://www.muradu.com/wp-content/wankel-engine-cutaway.jpg
http://www.muradu.com/wp-content/wankel_cycle_anim.gif
http://www.canim.net/araba/images/mazdaspeed_rx-8-31-1024.jpg
http://www.dkimages.com/discover/previews/854/45004810.JPG